Hoogbegaafdheid.
Wat betekent hoogbegaafdheid?
Hoogbegaafdheid is een hoge mate van intelligentie.
Nog altijd zijn er discussies over het begrip `hoogbegaafdheid`. De intelligentie van mensen kan middels een IQ-test, zoals de WISC-V, worden vastgesteld. Maar al te vaak blijkt een hoge intelligentiescore niet te leiden tot een succesvolle schoolcarrière. Integendeel zelfs: veel hoogbegaafde kinderen lopen vast in het onderwijs en glijden in het voortgezet onderwijs van vwo-/gymnasiumniveau naar havo- of zelfs vmbo-niveau.
Hoogbegaafdheid is meer dan hoge intelligentie.
Een hoge intelligentiescore alleen is te beperkt. Hoogbegaafdheid uit zich namelijk ook als je kind heel veel fantasie heeft en in grote mate oplossingsgericht denkt.
Daarbij zijn hoogbegaafden echter doorzetters. Ze willen hun taken heel precies uitvoeren. Met minder zijn ze niet tevreden.
Hoogbegaafdheid en andere persoonlijkheidskenmerken.
Volgens de wetenschap is hoge intelligentie niet alleen het criterium. Daarbij zijn twee persoonlijkheidskenmerken ook belangrijk:
- Hoge intellectuele capaciteiten (IQ > 130). Dit betreft 2,4 % van de bevolking.
- Doorzettingsvermogen om een taak te volbrengen.
- Creativiteit; het op originele wijze oplossen of bedenken van problemen.
Hoogbegaafdheid en de sociale omgeving.
Hierbij spelen tevens de sociaal-emotionele vaardigheden een belangrijke rol voor een effectieve communicatie en omgang met de omgeving. Gevolg hiervan is dat indien de sociale omgeving geen ruimte biedt aan een hoogbegaafd kind om zich te ontwikkelen, de hoogbegaafdheid zich niet zal manifesteren, zelfs zal verdwijnen. Tevens is het dus zo dat indien sowieso een van de drie kenmerken bij een kind ontbreekt, de hoogbegaafdheid niet mogelijk is;
Hoogbegaafd: 10% van de mensen.
Van de weinige hoog intelligente mensen in onze samenleving zou, volgens onderzoek, maar 10% werkelijk als hoogbegaafd kunnen worden aangemerkt.
Hoogbegaafdheid en school.
Hoogbegaafde kinderen denken anders, leren anders, communiceren anders en voelen zich anders.
Door het vroegtijdig herkennen en erkennen van hoogbegaafdheid kunnen veel (leer)problemen worden voorkomen. Hoogbegaafdheid op zich hoeft geen problemen te geven. Het is juist belangrijk de talenten van hoogbegaafden te benutten en optimaal te ontwikkelen. Het snelle en associatieve denken zal creatieve en originele oplossingen bevorderen. Door te werken vanuit het geheel heeft een hoogbegaafde het overzicht en kan daardoor snel logische verbanden en oplossingen `zien`. Maar nu nog uitleggen hoe je tot de oplossing komt...
Beelddenken en hoogbegaafdheid.
Om snel te kunnen denken, moet je in beelden denken (32 beelden per seconde) in plaats van in taal (2 woorden per seconde). Alleen door het in beelden denken, heb je snel overzicht, kun je gehelen overzien, ontdek je verbanden en kom je tot een passende, soms originele oplossing. Hoogbegaafde mensen zijn dus altijd in staat om in beelden te denken. Alleen zo kunnen zij snel en oplossingsgericht denken. In principe gebruiken deze mensen het beelddenken als voorkeursdenken bij het oplossen van problemen.
Logic can take you from A to B, |
Is een hoogbegaafde Taaldenker of beelddenker?
Daarnaast kan een hoogbegaafde ook het taaldenken benutten. Het taaldenken kan naast het beelddenken geïntegreerd zijn: immers taal is nodig in het onderwijs en in de talige maatschappij. Een hoogbegaafde kan makkelijk overschakelen van beelddenken naar taaldenken en andersom. Het kind zal de cognitieve stijl hanteren die op dat moment hat handigst is. Het kunnen overschakelen van taal- naar beelddenken naar gelang de situatie geeft iemand een enorme bagage: je kunt zowel snel, creatief denken, als logisch, analytisch.
Taaldenken niet integreren.
Hoogbegaafde kinderen die het taaldenken niet kunnen integreren, ondervinden vaak problemen bij het lezen, spellen, het begrijpend lezen.
Loopt een hoogbegaafde vast met taal, dan kan er sprake zijn van een oog-samenwerkings-probleem. Het is belangrijk om te onderzoeken of daar een probleem zit.
Bij hoogbegaafde kinderen die zowel in beelden als in taal kunnen denken, is het doorzettingsvermogen van belang om tot succes te komen.
Hoogbegaafdheid en onderpresteren.
Jonge, hoogbegaafde kinderen die niet geleerd hebben om door te zetten, kunnen vastlopen in het automatiserende onderwijs. Zij gaan dan onderpresteren. Deze jonge kinderen gaan zich conformeren aan de groep waarin zij zitten. Ze willen absoluut geen buitenbeentje zijn!
Kenmerken onderpresteren.
Elke onderpresteerder hoeft niet alle onderstaande kenmerken te vertonen.
- Ze zijn niet gewend moeite te doen om succes te behalen. Het lukte altijd wel op de intelligentie.
- Ze zijn moeilijk aan het werk te krijgen en vinden het lastig om een taak vol te houden.
- Ze maken onnodige fouten. Er zit een neerwaartse lijn in hun prestaties.
- Ze bereiden hun huiswerk niet of nauwelijks voor.
- Ze hebben slechte leer- en werkstrategieën en een hekel aan automatiseren.
- Ze verzetten zich tegen autoriteit of ze zijn juist heel sociaal wenselijk.
- Ze zijn snel afgeleid en hebben een slechte concentratie. Ze hebben hun aandacht niet bij de les of zijn met andere dingen bezig.
- Ze wijzen verantwoordelijkheid af en nemen geen verantwoordelijkheid voor hun eigen gedrag.
- Zij zoeken de oorzaak van slechte resultaten buiten zichzelf.
- Ze stellen minder snel vragen.
- Prestaties zijn gelijk aan het gemiddelde niveau of zelfs lager.
- Ze gaan zich aanpassen aan de groep.
- Ze gedragen zich op school jonger dan thuis.
- Ze laten thuis emotioneel en gefrustreerd gedrag zien.
- Ze kunnen weer in hun broek gaan plassen.
- Ze presteren beter bij mondelinge overhoringen dan schriftelijke.
- Ze vertonen uitstelgedrag.
- Ze hebben een negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen. Ze zijn zelf ook ontevreden over hun prestaties. Ze kunnen faalangst ontwikkelen.
Oorzaken van onderpresteren.
Er kunnen verschillende oorzaken zijn dat kinderen gaan onderpresteren;
- Bij gebrek aan uitdaging; als een leerling lange tijd onder zijn niveau werkt ontstaat er verveling. Daardoor ontwikkelt het kind een motivatieprobleem.
- Ze kunnen geen controle meer uitoefenen op het leerproces doordat de taken te makkelijk zijn of de leerkracht te veel sturing geeft.
- Ze gaan zich aanpassen aan het niveau en gedrag van de groep.
- Onderpresteren kan als verdedigingsmechanisme worden ingezet om niet op te vallen binnen de groep.
- Een hoogbegaafde kind werkt vanuit het geheel (topdown) net als een beelddenker. Het talige onderwijs sluit hier vaak niet bij aan. Daardoor ontwikkelt hij een slechte leer- en werkstrategie.
- Doordat het hoogbegaafde kind zich vaak onbegrepen voelt, is hij niet in balans. School is niet meer leuk. Het voorbeeld wordt weleens gegeven dat een hoogbegaafde kind zich voelt als een volwassene in een kleuterklas.
Hoogbegaafdheid en zelfbeeld.
Het kind ervaart dat het niet aan de verwachtingen voldoet. Hij denkt dat hij anderen teleurstelt. Het is verstandig om dit zelfbeeld te verbeteren. Onderpresteerders kunnen depressief, perfectionistisch of faalangstig worden. Sommigen ontwikkelen angsten en krijgen buikklachten. Ze kunnen in een sociaal isolement terechtkomen.
Welke begeleiding bij onderpresteren?
Onderpresteerders hebben begeleiding nodig om te leren leren. Verder mag het kind zijn wie hij is met al zijn talenten en kwaliteiten.
Hoogbegaafdheid KORT samengevat:
Een hoogbegaafde kind leert anders, hij verwerkt informatie vanuit het geheel, net als een beelddenker. Dit sluit niet goed aan bij het talige onderwijs. Als het hoogbegaafde kind zich niet erkend voelt, zal hij onderpresteren en mogelijk een verkeerd zelfbeeld en faalangst ontwikkelen. Hij voelt zich als een volwassene in een kleuterklas.
Kenmerken hoogbegaafde mensen.
Welke kenmerken zien we bij hoogbegaafde kinderen:
- ongewone interesses en een levendige verbeelding hebben;
- ze hebben een grote feitenkennis;
- ze komen in een één-op-één-gesprek welbespraakt en intelligent naar voren;
- ze begrijpen en onthouden informatie goed als ze geïnteresseerd zijn;
- ze zijn gevoelig;
- ze hebben een grote ontdekkingsdrang en creativiteit;
- een goed geheugen;
- een bovengemiddeld taalgebruik;
- een goede concentratie;
- een taakgerichte instelling;
- een intrinsiek aanwezige gemotiveerdheid;
- leerhonger;
- intense emoties en een eigen willetje;
- een hoog doorzettingsvermogen;
- goede scores op de schooltoetsen;
- over een opvallend brede interesse en algemene kennis beschikken;
- een goed voorstellingsvermogen hebben;
- een goede verbeelding hebben;
- flexibel, creatief en origineel tot oplossingen komen;
- autodidactisch vermogen, dit betekent zichzelf dingen aan kunnen leren;
- veel initiatieven nemen;
- snel, met grote gedachtesprongen kunnen denken;
- logisch kunnen denken;
- goed kunnen observeren;
- snel verbanden kunnen leggen;
- snel oorzaak-gevolg-relaties aan kunnen geven;
- goed ruimtelijk inzicht;
- specifieke interesses hebben (hobby);
- gericht en kritisch vragen kunnen stellen;
- een onderzoekende, experimenterende houding;
- originele humor hebben;
- een hoge mate van onafhankelijkheid en zelfontplooiing tonen;
- gevoelig en inlevend omgaan met en reageren op sociale en interpersoonlijke relaties;
- ze vinden weinig aansluiting bij leeftijdsgenoten;
- ze zijn zich snel bewust van gevaar en daardoor bezorgd;
- gevoelig voor prikkels;
- snelle motorische ontwikkeling.
Hoogbegaafdheid en hulp voor ouders.
Na het lezen van dit blog wil je misschien in contact komen met gelijkgestemden. Dat is mogelijk via onze Community Beeld en Brein Hoogbegaafdheid. Ik wil meer weten over de community.
